Thursday 2 April 2020

वडापाव तयार करणे.

सध्या चटपटीत खाण्याकडे सर्वांचाच कल जास्त वाढत  आहे परंतु या चटपटीत खाण्यामुळे आरोग्य वरती होणारे दुष्परिणाम याकडे कोणाचेच लक्ष नाही . उघड्यावरील पदार्थ खाणे किती हानिकारक आहे हेही सध्या कोणाला समजत सुद्धा नाही . खरंच सर्वजण म्हणतात तेच बरोबर आहे आता सध्या फास्ट फूडचा जमाना आहे. या धावपळीच्या जमान्यात लोकांचा सर्व कल फास्टफूड खाण्याकडेच वळला आहे . पालकां बरोबर मुलांनाही फास्टफूड खाण्यास मिळत आहे. असे बाहेरचे उघड्या वरील  पदार्थ स्वच्छतेबरोबरच आरोग्यदायक असतीलच असे नाही. आपण घरी केलेले पदार्थ स्वच्छ व आरोग्याचा विचार करूनच करत असतो .  असे पदार्थ मुलांना तयार करता आले तर मुलेही  घरी ही पदार्थ तयार करू शकतील . म्हणून शाळेतील मुलांना पण असे पदार्थ खाण्याबरोबरच प्रॅक्टिकल मध्ये तयार करण्यास शिकावे असे वाटते  म्हणून अन्न पदार्थ टिकवण्याच्या विविध पद्धती  या प्रॅक्टिकल अंतर्गत वडापाव तयार करणे हे  प्रॅक्टिकल घेण्याचे  ठरविले.
अपेक्षित कौशल्य :-- 1.बटाटे  पाण्यात  उकडणे
2.वडा बेसन पिठात बुडवून तेलात सोडणे हे कौशल्य प्राप्त झाले .3.वडापाव तळण्याचे कौशल्य प्राप्त झाले.
 एकूण खर्च  290
एकूण  जमा  340.00(34 वडापाव * 10≠= 340)
एकूण नफा  50.00


गणेशउत्सवात श्री गणेश मूर्ती ठेवण्यासाठी पाट तयार करणे.



 शाळा श्री भैरवनाथ विद्या मंदिर पाबळ शाळेतील आय .बी. टी.  अभियांत्रिकी विभागातील मुलांनी सुतारकाम या प्रॅक्टिकल मध्ये गणपती बसवण्यासाठी तयार करण्याचे ठरवले यामध्ये मुलांना प्लायवूड कशापासून बनवतात. कटिंग कसे करायचे मोजमाप कसे घ्यायचे गुण्या कसा करायचा असे विविध प्रकारचे कौशल्य मुलांना हाताळण्यास मिळाले यासाठी मटेरियल खर्च 120 रुपये मजुरी 36 रुपये एकूण खर्च 156 रुपये
शाळा श्री भैरवनाथ विद्या मंदिर पाबळ शाळेतील आय .बी. टी.  अभियांत्रिकी विभागातील मुलांनी सुतारकाम या प्रॅक्टिकल मध्ये गणपती बसवण्यासाठी तयार करण्याचे ठरवले यामध्ये मुलांना प्लायवूड कशापासून बनवतात. कटिंग कसे करायचे मोजमाप कसे घ्यायचे गुण्या कसा करायचा असे विविध प्रकारचे कौशल्य मुलांना हाताळण्यास मिळाले यासाठी मटेरियल खर्च 120 रुपये मजुरी 36 रुपये एकूण खर्च 156 रुपये

पेपरवेट तयार करणे.



आय बी टी अभियांत्रिकी विभागात थ्रेडिंग व टॅपिंग हे प्रॅक्टिकल करण्यासाठी मुलांनी पेपरवेट बनवण्याचे ठरवले त्यासाठी त्यासाठी लागणारी एम एस पट्टी कट करून घेते त्यावर  सेंटर पंच च्या सहाय्याने मार्किंग करून घेतले व त्यावर ड्रिल पाडले त्यानंतर एम एस पट्टी बेंच व्हाईस मध्ये पकडून त्यावर टॅपिंग केले त्यामध्ये मुलांना टॅपिंग  ड्रिलिंग कटिंग मोजमाप असे विविध कौशल्य मुलांना प्राप्त झाले यामध्ये मटेरियल खर्च 12 रुपये मजूर 3 एकूण खर्च 15 रुपये रुपये.



नानकटाई तयार करणे.



साद्या लोक कामाच्या व्यापात इतके व्यस्त झाले आहेत की जेवनाव्यतिरिक्त लागणारे फास्ट फूड बनवायला त्यांना आता टाइम नाही म्हणून आता जास्त काळ टिकणारे पदार्थ म्हणजेच बेकारी पदार्थ आत्ता बनवून ठेवले जातात. अश्या  बेकरी पदार्थांमध्ये नानकटाई हा सर्वात सोपी व अधिक पौष्टीक असा पदार्थ आहे म्हणूनच आम्ही नानकटाई बनवण्याची ठरवली.
 नानकटाई साठी आपल्याला तूप, मैदा ,पिठीसाखर ,कलर या वस्तूं लागतात .
250 gm तुपाची क्रिम तयार करून घेतली.
त्यामध्ये 250 gm पिढीसाखार टाकून त्याचीही क्रीम तयार करून घेतली .
या क्रिम मधेच 500 gm मैदा टाकून सर्वांचा एकजीव पिठाचा गोळा तयार तयार करून घेतला आणि या गोळ्यामधून छोटे छोटे हव्या त्या आकाराची नानकटाई ओव्हन मध्ये बनवली.
170 अंश तापमानाला ही नानकटाई ओव्हन मध्ये भाजण्यास ठेवले. 
ओव्हन मधून 15 min नानकटाई भाजून झाल्यावर ती काडून घेतली.
अश्या प्रकारे नानकटाइ तयार केली.
विक्री किंमत - एकूण खर्च = नफा
120  रुपये  --    75  =   45


ओली भेळ तयार करणे




आताच्या धकाधकीच्या काळामध्ये  लोकांचा कमी वेळात  झटपट तयार  होणारे अन्नपदार्थ खाण्याकडे जास्त कल आहे.
असा पदार्थ कोणता तर सहाजिकच सगळ्यांच्या तोंडून एकच उत्तर येतं ती म्हणजे ओली भेळ .
म्हणून मोड आलेली मटकी  टाकलेली  पौष्टिक
ओली भेळ हा खाद्यपदार्थ फार लोकप्रिय म्हणून ओळखला जात आहे . म्हणून   ओली भेळ करण्याचे ठरविले . 
यामध्ये मोड आलेली मटकी, कांदा, टोमॅटो ,लसूण, मीठ  ,मिरची पावडर , हळद  जिरी ,मोहरी, तेल, कोथिंबीर ,कढीपत्ता , फरसाण ,  मुरमुरे  , चिंचेचे आंबटगोड पाणी हे प्रामुख्याने साहित्य लागते.
वर्गातील मुलांचे दोन गट पाडले. पहिल्या गटातील मुलांनी साहित्याची यादी करून साहित्य आणले. तर दुसर्‍या गटाने किचन व भांड्याची स्वच्छता करून घेतली. पहिल्या गटाने आलेली मटकी निवडून दिली मग कांदा ,टोमॅटो बारीक  चिरून  घेतला . कोथिंबीर निवडून बारीक चिरून  ठेवली . दुसऱ्या गटाने  एका पातेल्यात फोडणी देण्यासाठी तेल टाकून   मोहरी ,जीरी ,हळद, लसूण, कांदा  , कढीपत्ता ,टाकून  हिरवी मिरचीची पेस्ट  टाकून मटकी चांगली  शिजवून घेतली .  मुरमुरे चांगले निवडून घेऊन त्यामध्ये हळद ,मिरची पावडर , मीठ टाकून  ते मुरमुरे पिवळे करून घेतले . चिंचेचे गोड आंबट पाणी  तयार करून घेतले . हे सर्व साहित्य तयार झाल्यानंतर  डिश भरण्यास सुरुवात केली . प्रत्येक डिशमध्ये मुरमुरे , चिरलेला कांदा-टोमॅटो , कोथिंबीर  मटकी टाकून मिक्स करून घेतले . त्यावर चिंचेचे गोड आंबट पाणी टाकून  ओली भेळ तयार  केली . या ओळीचा प्लेट भरून विक्री केली .
विक्री किंमत - एकूण खर्च  नफा 23  रुपये प्लेट * 10 = 230. -  212 = 18

कच्ची दाबेली तयार करणे



आताच्या  काळामध्ये  बऱ्याच लोकांना तेलकट  खाण्यावर डॉक्‍टरांनी बंदी घातली आहे आणि बऱ्याच  लोकसंख्येमध्ये वजन वाढ जास्त दिसून येत असल्यामुळे तेलकट पदार्थ खाण्यास नकार येत आहे   त्यामुळे कमी वेळात  झटपट तयार  होणारे अन्नपदार्थआणि पौष्टिक खाण्याकडे जास्त कल आहे.
            कच्ची दाबेली  हा खाद्यपदार्थ  पौष्टिक   म्हणून बरेच जण खातात  बऱ्याच जणांचा कच्ची दाबेली पदार्थ खाण्याकडे कल दिसून येत आहे .यामध्ये डाळिंब ,बटाटा, कांदा, लिंबू ,बडीशेप, शेंगदाणे ,गरम मसाला , लसुन, लाल मिरची पावडर , कोथिंबीर ,कढीपत्ता, तेल,पाव,गावरान तूप  किंवा बटर असले तरी चालते, हळद, जिरी, मोरी ,ओवा, मीठ  इत्यादी .
डाळिंब फोडून त्याचे दाणे तयार केले . बटाटे उकडून सोलून घेतले . शेंगदाणे भाजून त्याच्यावरील टाकले काढून शेंगदाणे अर्धे-अर्धे करून घेतले . कांदा एकदम बारीक चिरून घेतला . लसूण सोलून घेतला त्यामध्ये लाल मिरची पावडर व एक लिंबू पिळून टाकले व त्याची चटणी तयार करून घेतली . चिरलेला बारीक कांदा कढईमध्ये घेऊन थोडे बटर टाकून तो कांदा लाल करून घेणे
. जिरे ,मोहरी ,कढीपत्ता ,हळद , बडीशेप , मिरची पावडर ,गरम मसाला टाकून  थोडे पाणी टाकून तो कांदा शिजवून घेतला . यामध्ये उकडलेला बटाटा बारीक करून टाकला . सर्व मिश्रण एकजीव केले. एका ताटामध्ये काढून घेतले त्या वरती डाळिंबाचे दाणे आणि  शेंगदाणे टाकून  सजवून घेतले . आता एका पावाचे दोन भाग करून त्यामध्ये हा मसाला भरून  पाव बंद करून  तव्या मध्ये बटर टाकून पाव दोन्ही बाजूने  गरम करून घेतला.अशाप्रकारे कच्ची दाबेली तयार झाली.

विक्री किंमत - एकूण खर्च  नफा
40 रुपये प्लेट * 10 = 400. -  351= 49


प्लायवूडचा पाट बनवणे.

शाळा    श्री भैरवनाथ विद्या मंदिर पाबळ इयत्ता आठवी च्या मुलांनी सुतार काम यामध्ये प्लायवुड पासून पाट  बनविण्याचे ठरविले. त्यासाठी लागणाऱ्या सर्व साहित्य व साधनांची ओळख करून घेतली. पाटाचे ड्रॉईंग तयार करून त्यानुसार प्लायवूड कट करून घेतले व मुलांनी पाट बनवण्यास सुरुवात केली .यामध्ये मुलांना मोजमाप, गुन्या, कटिंग करणे अशा प्रकारचे ज्ञान मुलाना मिळाले .मटेरियल खर्च70 रुपये मजुरी 21 रुपये एकूण खर्च 91 रुपये आला.




स्टूलसाठी प्लायवूडचा टॉप बनवणे.

शाळा श्री भैरवनाथ विद्या मंदिर पाबळ इयत्ता नववीच्या मुलांनी आय .बी. टी .अभियांत्रिकी विभागात वेल्डिंग प्रॅक्टिकल यामध्ये स्टूल बनवण्याचे ठरवले यासाठी लागणाऱ्या सर्व साहित्याची जुळवाजुळव करून मटेरियल खरेदी केले. व ते मटेरियल
ड्रॉईंग च्या मापानुसार कट करून  वेल्डिंग करून घेतले टॉप साठी लागणारे प्लायवूड कट करून घेतले यामध्ये मुलांना वेल्डिंग गुण्या मोजमाप कशा प्रकारे करायचे हे शिकण्यास मिळाले स्टूल साठी मटर खर्च 300 रुपये मजुरी 90 रुपये एकूण खर्च 390 रुपये आला.

स्टूल बनवणे.


शाळा श्री भैरवनाथ विद्या मंदिर पाबळ. इयत्ता दहावीच्या मुलांचे प्रात्यक्षिक परीक्षा चालू असताना त्यामध्ये मुलांनी स्टूल बनवला. यामध्ये मुलांना मोजमाप कटिंग, वेल्डिंग अशा प्रकारचे काम कराव्यास लागले. यामध्ये आलेल्या एक्झामिनरने मुलांना काही प्रश्न विचारले. स्टूल साठी लागणारे मटेरियल खर्च 250 रुपये मजुरी 75 रुपये व एकूण किंमत 320 रुपये इतका आला.

Wednesday 1 April 2020

शोष खड्डा तयार करणे.

शोष खड्डा तयार करणे.

शोष खड्डा तयार करणे हे प्रात्यक्षिक करण्यासाठी आम्ही शाळेच्या सकस आहार योजनेच्या किचन बाहेर ची जागा निवडली. स्वयंपाकाचे पाणी ,भांडी धुणे, हात धुणे नंतरचे पाण्याची विल्हेवाट लावण्यासाठी शोष खड्डा तयार करण्याचे ठरविले. अगोदर या ठिकाणी पाणी साठून राहत होते व मच्छर तयार होत होते डुक्कर, कुत्री या ठिकाणी पाणी पिण्यासाठी येत होती.  दोन फुट*
 दोन फुट* दोन फुट या मापाचा खड्डा खोदला त्यामध्ये थोडे विटांचे तुकडे ,वाळू ,कोळसा टाकून खड्डा भरून घेतला व सांडपाणी व्यवस्थित खड्ड्यात जाईल असे काढून दिले. यासाठी मटेरियल खर्च 325 रुपये मजुरी 125 रुपये एकूण लोकोपयोगी सेवा 450 रुपये झाली.

पत्रा शेड साठीच्या स्क्वेअर ट्यूब पाईपला रंगकाम करणे.

पत्रा शेड साठीच्या स्क्वेअर ट्यूब पाईपला रंगकाम करणे.

आय .बी. टी. विभागांमध्ये इयत्ता दहावीच्या मुलांचे रंगकाम हे प्रॅक्टिकलघ्या घ्यावयाचे होते. तेव्हा शाळेमध्ये पत्र्याखाली स्क्वेअर ट्यूब ठेवण्यासाठी व ऊभे खाऺब हे पावसाळ्यात गंजू नये म्हणून त्याला रंग काम करावयास घेतले . काळा रंग देण्याचे ठरवले यामध्ये मुलांना रंग कसा व कशासाठी द्यायचा . वेगवेगळ्या रंगाची कव्हरिंग पावर एका लिटर किती असते. ब्रश कसा वाचायचा ,रोलर कसा वापरायचा काम झाल्यानंतर रॉकेल मध्ये ब्रश बुडवून ठेवला पाहिजे .याविषयी मुलांना ज्ञान मिळाले.
यासाठी मटेरियल खर्च 750 रुपये मजुरी 200 रुपये एकूण खर्च 950 रुपये आला.


मेथी भाजीपाला लागवड करणे.

मेथी भाजीपाला लागवड करणे.

भाजीपाला लागवड करण्यासाठी ऑफिसच्या शेजारील  जागा  निवडली . त्या ठिकाणी गवत झालेले होते  ते गवत  यानिमित्ताने  निघून जाईल  व तेथे वाफा तयार करून  भाजीपाला लागवड करता येईल . असा विचार  विद्यार्थ्यांनी केला. जागेचे मोजमाप घेतले. साहित्य साधने घेऊन जमिनीची मशागत केली. वाफे तयार केले . यामध्ये भाजीपाला लागवड करण्यास विद्यार्थी शिकले यासाठी मटेरियल खर्च 40 रूपये व मजुरी 100 रुपये असे 140 रुपये कामाचे मूल्य झाले.





शाळेच्या मैदानात व मागील परिसरात तणनाशक औषधाची 11 पंप फवारणी करणे.

शाळेच्या मैदानात व मागील परिसरात  तणनाशक औषधाची 11 पंप फवारणी करणे. 

यावर्षी पाबळ परिसरामध्ये ओला दुष्काळ सदृश परिस्थिती झाली .सतत पडणाऱ्या पावसामुळे संपूर्ण परिसरात खूप तणांची उगवण झाली .शाळेला प्रथम सत्र परिक्षा  व  नंतर दिवाळीची दीर्घ सुट्टी असल्यामुळे शाळेच्या आवारात बागेत तसेच शाळेच्या पाठीमागील परिसरात सगळीकडे खूपच गवत मोठे झाले होते .परिसरात साप वगैरे पण आढळत असल्यामुळे काळजी घ्यावी म्हणून शाळेच्या मैदानात व मागील परिसरात तननाशक फवारणी करावयाची असे शाळेच्या पर्यवेक्षकांनी ठरवले .फवारानाऱ्या माणसाला पाचारण केले .
        विदयार्थ्यांनी  प्रात्यक्षिकांमध्ये ही फवारणी करू शकतो म्हणून सरांना विनंती केली. मैदानातल्या परिसरामध्ये तुम्ही फवारा व मागील मोठ्या गवतामध्ये प्रोफेशनल फवारनाऱ्या माणसाला फवारणी करू द्या अशी सूचना दिली .तुम्ही त्यांना बाकी सर्व मदत करा व ट्रेनिंग पण घ्या असे ठरले .या तननाशक फवारणी प्रकल्पामध्ये विदयार्थ्यांनी  एस पी बोलो पंपाच्या मदतीने अकरा पंप औषधाची फवारणी केली .ही फवारणी करताना औषध कसे मिसळावे ,फवारणी करताना कोणती काळजी घ्यावी, कशी फवारणी करावी, त्याचा हिशेब कसा करावा ,पंप कसा वापरावा या सर्व गोष्टी विद्यार्थी शिकले .रासायनिक औषधे  व सेंद्रिय औषधे  यामधील फायदे तोटे विद्यार्थ्यांना समजले.  शाळेतील समाज उपयोगी सेवा सुद्धा पूर्ण झाली.
        यासाठी औषधाचा खर्च 747 रुपये पंपाचे पेट्रोल व  मजुरी 440 रुपये असा एकूण खर्च 1187 रुपये झाला.


टेबल टॉप बसून टेबल दुरुस्ती करणे.

टेबल टॉप बसून टेबल दुरुस्ती करणे.

आय. बी .टी .अभियांत्रिकी विभागात इयत्ता दहावीच्या मुलांनी सुतारकाम यामध्ये टेबल दुरुस्ती करण्याचे ठरविले. शाळेच्या साफसफाई मध्ये एक टेबल बाहेर काढून ठेवला होता. त्याचा टॉप हा खराब झाला होता. मग मुलांनी त्यावर दुसरा टॉप बसवण्याचे ठरवले त्यासाठी चार फूट बाय दोन फुटाचे प्लायवूड कटर मशिनच्या साह्याने कट करून  घेतले यामध्ये मुलांना गुण्या कसा करायचा ,प्लायवूड कसे कट करायचे ,त्याची किंमत कशी काढायची अशा प्रकारचे ज्ञान मुलांना मिळाले. मटेरियल खर्च 410 रुपये  मजुरी 120 रुपये एकूण खर्च 530 रुपये इतका आला.


बांधकामला प्लास्टर करणे.

बांधकामला प्लास्टर करणे.

श्री भैरवनाथ विद्या मंदिर पाबळ आय .बी. टी. अभियांत्रिकी विभागातील इयत्ता दहावीच्या मुलांनी बांधकाम हे  प्रॅक्टिकल  करावयास घेतले . शाळेच्या समोरील प्रार्थनेचे स्टेज हे बाहेरील कॉन्ट्रॅक्टर बनवत होते. यामध्ये मुलांनी शिकण्यासाठी विट बांधकाम करावयास घेतले. यामध्ये मुलांना लेवल ट्यूब लाईन दोरी ओळंबा असे विविध प्रकारचे कौशल्य अनुभवयास मिळाले. यासाठी लागणारा एकूण खर्च 4730 मटरेल खर्च 3230 व मजुरी 1500 रुपये इतका आला.



स्टेजचे विट बांधकाम करणे .

स्टेजचे  विट बांधकाम करणे.

श्री भैरवनाथ विद्या मंदिर पाबळ आय .बी. टी. अभियांत्रिकी विभागातील इयत्ता दहावीच्या मुलांनी बांधकाम हे  प्रॅक्टिकल  करावयास घेतले . शाळेच्या समोरील प्रार्थनेचे स्टेज हे बाहेरील कॉन्ट्रॅक्टर बनवत होते. यामध्ये मुलांनी शिकण्यासाठी विट बांधकाम करावयास घेतले. यामध्ये मुलांना लेवल ट्यूब लाईन दोरी ओळंबा असे विविध प्रकारचे कौशल्य अनुभवयास मिळाले. यासाठी लागणारा एकूण खर्च 4730 मटरेल खर्च 3230 व मजुरी 1500 रुपये इतका आला.

वडापाव तयार करणे.

वडापाव तयार करणे 

आपण घरी केलेले पदार्थ स्वच्छ व आरोग्याचा विचार करूनच करत असतो .  असे पदार्थ मुलांना तयार करता आले तर मुलेही  घरी ही पदार्थ तयार करू शकतील . म्हणून शाळेतील मुलांना पण असे पदार्थ खाण्याबरोबरच प्रॅक्टिकल मध्ये तयार करण्यास शिकावे असे वाटते  म्हणून अन्न पदार्थ टिकवण्याच्या विविध पद्धती  या प्रॅक्टिकल अंतर्गत वडापाव तयार करणे हे  प्रॅक्टिकल केले.
३४ वडापाव केले. ३४० विक्री करून मिळाले खर्च वजा करून नफा ५०रु. झाला. 


वेगवेगळ्या विद्युत सर्किटची जोडणी करून टेस्टिंग करणे.

वेगवेगळ्या विद्युत सर्किटची जोडणी करून टेस्टिंग करणे.

इयत्ता दहावीच्या विद्यार्थ्यांनी ऊर्जा पर्यावरण विभागांमध्ये सिरीज सर्किट, पॅरलल सर्किट ,जिना वायरिंग सर्किट या वेगवेगळ्या विद्युत सर्किटची जोडणी करून टेस्टिंग केले.

थ्रेडिंग करणे.

थ्रेडिंग करणे.

बऱ्याचस्या गोष्टींच्या जोडणीसाठी थ्रेडिंगची गरज असते. आपल्या अभ्यासातही याचे प्रात्यक्षिक आहे त्यामुळे अभियांत्रिकी विभागात इयत्ता दहावीच्या मुलींनी थ्रेडिंग हे  प्रॅक्टिकल करावयास घेतले.
यामध्ये  मुलांंना आटे पाडणे ,जॉब कट करणे ,ऑइल सोडणे असे इत्यादी प्रकारचे ज्ञान मिळाले.